Zaburzenia depresyjne wpływają na funkcjonowanie emocjonalne, społeczne i zawodowe. Szacuje się, że na całym świecie dotykają około pięciu procent populacji dorosłych, czyli około trzystu pięćdziesięciu milionów ludzi. W Polsce natomiast częstość występowania depresji to mniej więcej pięć do siedmiu procent, co oznacza, że cierpi na nią kilka milionów Polaków. Kobiety są zwykle bardziej narażone na depresję niż mężczyźni – występuje u nich prawie dwukrotnie częściej. Zaburzenia depresyjne mogą pojawić się na różnych etapach życia, ale najczęściej rozwijają się u osób młodych i w średnim wieku. Częstotliwość występowania rośnie w ostatnich latach, co może mieć związek ze współczesnym stylem życia, stresem, izolacją społeczną, a także większą świadomością społeczną i łatwiejszym dostępem do diagnozy.
Z punktu widzenia psychologa i psychoterapeuty pracującego w nurcie poznawczo-behawioralnym, depresja jest nie tylko wynikiem skomplikowanej interakcji czynników biologicznych, genetycznych, psychologicznych i środowiskowych, ale też efektem negatywnych schematów myślowych, które wpływają na emocje i zachowanie.
Depresja może manifestować się poprzez różnorodne objawy, takie jak uczucie przygnębienia, utrata zainteresowań, poczucie bezwartościowości, zaburzenia snu i apetytu, trudności w koncentracji uwagi czy myśli samobójcze. W nurcie poznawczo-behawioralnym kluczowe jest zrozumienie, jak te objawy są powiązane z określonymi wzorcami myślowymi i przekonaniami, które osoba nosi w sobie. Osoba cierpiąca na depresję może na przykład przejawiać tzw. myślenie katastroficzne, czyli automatyczne zakładanie najgorszego scenariusza, bądź posługiwać się nadmiernym uogólnianiem negatywnych doświadczeń (,,Zawsze mi się nie udaje" lub ,,Nic nie jestem wart_").
W nurcie poznawczo-behawioralnym zakłada się, że depresja jest ściśle związana z cyklem negatywnych myśli, emocji i zachowań, które wzajemnie się wzmacniają. Na przykład myśl typu: ,,Nie jestem w stanie niczego zrobić dobrze" wywołuje uczucie bezsilności, co prowadzi do unikania działań i pogłębia poczucie bezradności. Celem terapii poznawczo-behawioralnej jest przede wszystkim praca nad zmianą negatywnych schematów myślowych i zachowań, które utrwalają depresję.
Praca z osobą z depresją wymaga dużej empatii, cierpliwości i gotowości do pracy nad wzorcami, które mogą być silnie zakorzenione. Wiele osób cierpiących na depresję potrzebuje czasu na zmianę sposobu myślenia i nie zawsze przychodzi to łatwo. Ponadto, depresji często towarzyszą inne trudności, na przykład lęk. To może dodatkowo utrudniać proces terapeutyczny. Liczne badania pokazują jednak, że terapia poznawczo-behawioralna jest skuteczna w leczeniu zaburzeń depresyjnych, szczególnie w przypadku osób z łagodną lub umiarkowaną depresją. Skuteczność tej terapii opiera się na jej strukturalnym podejściu, które ułatwia osobie zrozumienie swoich myśli, emocji i działań oraz daje narzędzia do ich zmiany. Co więcej, praca nad poznawczymi i behawioralnymi aspektami depresji pomaga wypracować strategie, które mogą służyć jako forma profilaktyki nawrotów choroby.
Z perspektywy terapeuty poznawczo-behawioralnego, depresja to złożony stan, który jednak warto wesprzeć oddziaływaniami terapeutycznymi poprzez systematyczną pracę nad myślami, emocjami i zachowaniami. Terapia pozwala na nowo spojrzeć na siebie i swoje życie, wyjść z błędnego koła negatywnych myśli i destrukcyjnych nawyków. Dzięki temu, z czasem, osoby cierpiące na depresję mogą odzyskać nadzieję i motywację do działania, co jest kluczowe dla ich zdrowia i dobrostanu psychicznego.
